مراقبت های دوران بارداری و زایمان | تغذیه و احتیاط های هفتگی و ماهانه | سوالات رایج | اهواز، کیانشهر

تهوع و استفراغ بارداری بطور شایع در هفته 18- 5 بارداری ایجاد می‌‌شود. 90- 50% خانم‌ها درجاتی از تهوع را با، یا بدون استفراغ در طی بارداری تجربه می کنند. شدت این علایم در خانم‌ها متفاوت است.

تهوع صبحگاهی (morning sickness) برای توصیف تهوع و استفراغ خفیف بارداری به کار می رود ولی تهوع و استفراغ شدید بارداری [ (Hyperemesis gravidarum (HG ] برای توصیف موارد بسیار شدید بیماری کاربرد دارد. در تهوع و استفراغ شدید بارداری (HG) چندین نوبت استفراغ در طول روز رخ می‌دهد، کاهش وزن ایجاد می‌‌شود و نیاز به بستری در بیمارستان وجود دارد.

تهوع صبحگاهی (morning sickness)

تهوع و استفراغ معمولاً در هفته 6- 5 بارداری آغاز می‌‌شود. این علایم در اکثریت موارد تا هفته 9 بارداری به حداکثر شدت می رسد و در هفته 18- 16 بارداری بهبود می یابد. با این وجود علایم در 20-15% خانم‌ها تا سه ماهه سوم ادامه می یابد و در 5% افراد تا زمان زایمان مشاهده می‌‌شود.80% خانم‌ها در طول روز تهوع و استفراغ را تجربه می کنند و منحصر به صبح نیست ولی در زمان صبح شدیدتر می باشد. نکته جالب توجه این است که خانم‌هایی که تهوع و استفراغ خفیف دارند احتمال سقط و مرگ جنین داخل رحم در آنها کمتر است.

(Hyperemesis gravidarum (HG

این واژه به موارد شدید تهوع و استفراغ بارداری اطلاق می‌‌شود. در این افراد استفراغ هر روز برای چندین نوبت رخ می‌دهد و بیش از 5% وزن قبل از بارداری را از دست می دهند. در این بیماران باید آزمایشات لازم درخواست شود تا علایم کم آبی تشخیص داده شود.

علت تهوع و استفراغ بارداری

علت تهوع و استفراغ بارداری مشخص نیست. چندین تئوری مطرح شده است ولی هیچ یک بطور قطع ثابت نشده است.
افزایش سطح هورمون‌ها، تأخیر در تخلیه معده و فاکتورهای روحی- روانی شایعترین تئوری‌های مطرح کننده می باشد. در برخی خانم‌ها تهوع و استفراغ شایعتر است:

1) خانم‌هایی که در بارداری قبلی تهوع داشته‌اند.
2) خانم‌هایی که با مصرف قرص‌های ضد بارداری دچار تهوع و استفراغ می شوند.
3) افرادی که بیماری مسافرت دارند. (motion sickness)
4) خانم‌هایی که میگرن همراه با تهوع دارند.
5) افرادی که در تماس با مزه‌ها یا بوهای مختلف دچار تهوع می شوند.
6) افراد دیابتی.
7) بیمار‌های روحی- روانی.
8) کسانی که ناراحتی معده دارند.
9) خانم‌هایی که مادران آنها تهوع و استفراغ داشته‌اند.
10) بارداری‌هایی که جنس جنین دختر است.
11) افراد سیگاری.
12) افزایش سن مادر.

چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد؟

بسیاری از خانم‌ها خصوصاً کسانی که تهوع خفیف تا متوسط دارند نیازی به درمان یا مراجعه به پزشک ندارند.
پیشنهادات زیر در کاهش علایم و پیشگیری از کم آبی کمک کننده است.
خانم‌هایی که تهوع و استفراغ شدید دارند باید به پزشک مراجعه نمایند. در صورت بروز این علایم مراجعه به پزشک الزامی می باشد:

1- بروز علایم کم آبی مثل کاهش حجم ادرار، تیره رنگ شدن ادرار و بروز سرگیجه.
2- استفراغ مکرر در طی روز، خصوصاً اگر استفراغ با خون همراه باشد.
3- درد لگن یا شکم.
4- اگر امکان مصرف غذا یا مایعات برای بیش از 12 ساعت وجود نداشته باشد.
5- اگر خانم باردار بیش از 2/3 کیلوگرم کاهش وزن داشته باشد.

در این موارد باید آزمایش خون و ادرار و سونوگرافی انجام شود.

درمان تهوع و استفراغ بارداری

درمان تهوع و استفراغ باعث می‌‌شود که مادر احساس بهتری داشته باشد و بتواند غذا و مایعات به مقدار کافی مصرف کند که دچار کاهش وزن نشود. لازم به ذکر است که با درمان نمی توان بطور کامل تهوع و استفراغ را برطرف کرد. برخی خانم‌ها ممکن است نیاز به چند نوع درمان داشته باشند.خوشبختانه علایم بدون درمان تا اواسط بارداری برطرف می‌‌شود و جای نگرانی وجود ندارد.

تغییر در رژیم غذایی

خانم‌های باردار مبتلا به تهوع و استفراغ باید قبل از اینکه گرسنه شوند غذا مصرف کنند و از خوردن غذا با معده خالی پرهیز نمایند چون سبب تشدید تهوع می‌‌شود. مواد غذایی باید با دفعات زیاد و هر بار به میزان کم در طی روز مصرف شود و غذاها باید کم حجم، حاوی پروتئین و کربوهیدرات بالا و چربی کم باشد. مایعات سرد، شفاف، گازدار یا ترش ( مثل لیموناد) مصرف شود، مادران می توانند این مایعات را به میزان کم در بین غذا مصرف کنند. بو کردن لیموی تازه، نعنا، پرتقال در کاهش علایم مؤثر است.

خودداری از مواد شعله ور کننده

یکی از بهترین درمان‌های تهوع و استفراغ بارداری خودداری از بوها، مزه‌ها و سایر فعالیت‌هایی است که تهوع را تشدید می‌کند. خودداری از مصرف غذاهای تند در برخی خانم‌ها کمک کننده است.
عوامل شعله ور کننده عبارت است از :

1) اتاق تنگ و تاریک.
2) بوها (عطر، مواد شیمیایی، قهوه، غذا و بوی سیگار).
3) حرارت و رطوبت زیاد.
4) سر و صدا.
5) محرک‌های فیزیکی یا بینایی (مثل نورهای مختلف یا رانندگی).
6) خسته شدن.
7) دراز کشیدن بلافاصله بعد از مصرف غذا.
8) تغییر وضعیت ناگهانی.
9) مصرف ویتامین و آهن.

مصرف مولتی ویتامین و آهن در طول روز علایم را بدتر می‌کند و بهتر است تا برطرف شدن علایم تهوع و استفراغ یا حذف شود یا در صورت نیاز به مصرفِ آنها، در هنگام خواب مصرف شود.

داروهای مراقبت های بارداری و زایمان

داروهایی که تهوع و استفراغ را کم می‌کند در طی بارداری بی ضرر می باشد. مصرف ویتامین B6، 3 بار در روز تهوع خفیف تا متوسط را کم می‌کند ولی در برطرف کردن استفراغ مؤثر نیست. برخی آنتی هیستامین‌ها و داروهای ضد تهوع در طی بارداری ایمن است مثل دیفن هیدرامین و دیمن هیدرینات. سایر دارو‌هایی که می تواند برای درمان استفاده شود عبارت است از پرومتازین، متوکلوپرامید و اندانسترون. اگر علایم تهوع و استفراغ به قدری شدید باشدکه مادر نتواند مواد خوراکی را تحمل کند باید مایعات وریدی استفاده شود و توصیه میشود که برای مدت کوتاه، غذا مصرف شود تا روده ها استراحت کند. سپس در عرض 48- 24 ساعت به تدریج غذا شروع می شود.در مواردی که کاهش وزن شدید باشد و با درمان خوب نشود میتوان از طریق لوله معده یا وریدی مواد غذایی را به بیمار رساند.

درمانهای مکمل مراقبت های بارداری و زایمان

1. طب سوزنی یا طب فشاری.
2. هیپنوتیزم.
3. مصرف زنجبیل که برای درمان تهوع و استفراغ خفیف کمککننده است.

پیش آگهی مراقبت های بارداری و زایمان

اکثریت خانمها با تهوع و استفراغ بارداری بطور کامل بدون اینکه عارضهای ایجاد شود بهبود مییابند. افرادی که استفراغ خفیف تا متوسط دارند در اوایل بارداری وزنگیری کمی دارند. معمولاً این عدم وزنگیری عوارضی روی جنین ندارد، مگر اینکه کاهش وزن خیلی شدید باشد ( حداقل 10% زیر وزن نرمال بدن). وزنگیری طبیعی در طی بارداری بستگی به وزن قبل از بارداری دارد. خانمهایی که وزن نرمال دارند ( kg/m2 24/9- 18/5 = (BMI است. وزنگیری آنها باید بین 16- 11 کیلوگرم باشد.خانم‌هایی که تهوع و استفراغ شدید دارند (HG) و چندین بار در طی بارداری بستری می شوند و وزن گیری نرمال ندارند احتمال کاهش رشد جنین وجود دارد.خانم‌هایی که تهوع و استفراغ شدید بارداری داشته‌اند احتمال اینکه در بارداری بعدی نیز این ناراحتی تکرار شود بسیار بالاست. احتمال بروز مجدد آن 20- 15% است.خانم‌هایی که تهوع و استفراغ شدید در بارداری اول نداشته‌اند بسیار بعید است که در بارداری بعدی دچار آن شوند.

مراقبت‌های دوران بارداری

هدف اصلی مراقبت‌های دوران بارداری تولید یک نوزاد سالم با حداقل خطر برای مادر می باشد.
مراقبت‌های دوران بارداری چند بخش اساسی دارد:

1- تشخیص زودرس و دقیق سن بارداری.
2- تشخیص مادرانی که در معرض خطر عوارض بارداری قرار دارند.
3- ارزیابی وضعیت سلامت مادر و جنین.
4- پیش بینی مشکلات و مداخلات لازم به منظور پیشگیری و به حداقل رساندن عوارض.
5- آموزش و ارتباط با مادران.

با مراقبت‌های دقیق دوران بارداری احتمال زایمان زودرس، مرگ جنین، مرگ نوزاد و مرگ و میر مادر کاهش می‌یابد.

شرح حال و معاینه بالینی

با گرفتن شرح حال دقیق و معاینه بالینی خانم‌هایی که در معرض خطر عوارض طبی یا عوارض بارداری یا ناهنجاری‌های جنینی هستند شناسایی می‌شوند.

اجزای مهم شرح حال

1) اطلاعات شخصی.
2) سوابق مامایی قبلی.
3) سوابق فامیلی _ در سابقه فامیلی وجود بیماری‌های ترومبوآمبولیک، سقط مکرر، مرگ نوزاد، بیماری‌های مادرزادی و عقب ماندگی ذهنی بسیار مهم است.
4) سابقه جراحی قبلی.
5) شرح حال ژنتیک.
6) سابقه ژنیکولوژیک و قاعدگی.
7) سابقه بارداری اخیر.
8) اطلاعات روحی- روانی.

تشخیص بارداری

9- 8 روز بعد از لقاح BHCG در خون مادر قابل اندازه گیری است و میتوان بارداری را تشخیص داد. کیت‌های تشخیص بارداری خانگی 91% حساسیت دارد ولی منفی کاذب آن بالاست. با سونوگرافی واژینال در حدود سن 5 هفته (5 هفته بعد از شروع آخرین پریود) ساک حاملگی دیده می‌شود و در حدود سن 6 هفته (6 هفته بعد از شروع آخرین پریود) ضربان قلب جنین مشاهده می‌شود.

طول مدت بارداری طبیعی

طول مدت بارداری از روز اول آخرین پریود محاسبه می‌شود و 280 روز یا 40 هفته می‌باشد. بارداری به سه دوره تقسیم می‌شود:

سه ماهه اول – از ابتدای بارداری تا پایان هفته چهاردهم.
سه ماهه دوم – از هفته 14 تا 28 بارداری.
سه ماهه سوم – از هفته 28 تا 42 بارداری.

حرکات جنین

حرکات جنین معمولاً بین هفته 18- 16 بارداری توسط مادر احساس می‌شود. در خانم‌های شکم اول معمولاً در سن حاملگی w20 حرکات جنین احساس می‌گردد ولی عدم احساس حرکت جنین تا هفته 22 بارداری نیز طبیعی می‌باشد.

افزایش وزن در حین بارداری

عدم افزایش وزن تا هفته 22- 20 بارداری اشکال ندارد.
خانم‌هایی که BMI کمتر از 19/8 دارند افزایش وزن در آنها باید حدود kg 18- 12/5 باشد.
خانم‌هایی که BMI بین 26- 19/8 دارند افزایش وزن در آنها باید حدود kg 16- 11/5 باشد.
خانم‌هایی که BMI بین 29- 26 دارند افزایش وزن در آنها باید حدود kg 11/5- 7 باشد.
خانم‌هایی که BMI بالاتر از 29 دارند کمتر از kg 7 افزایش وزن در طی بارداری باید داشته باشند.
محاسبه BMI = وزن به kg 2(قد) بر اساس متر
خانم‌هایی که BMI نرمال و بارداری دو قلویی دارند حدود kg20 اضافه وزن باید داشته باشند. افزایش وزن در سه ماهه اول و دوم عمدتاً مربوط به خود مادر و در سه ماهه سوم عمدتاً مربوط به جنین است. چاقی با افزایش خطر فشار خون، پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)، دیابت بارداری و سزارین همراه است. اضافه وزن بیش از 2/5 کیلوگرم در هفته مشکل ساز است. اضافه وزن زیاد با افزایش احتمال زایمان زودرس نیز همراه است. عدم وزنگیری مناسب مادر در طی بارداری نیز با مشکلاتی همراه است. اگر خانم باردار کمتر از 7 کیلوگرم در طی بارداری اضافه وزن داشته باشد احتمال زایمان زودرس و کاهش رشد جنین بالا می‌رود. اضافه وزن و افزایش مصرف کالری بهتر است بعد از هفته 20 بارداری باشد.

اشتغال خانم‌های باردار

در صورتی که خانم باردار دچار عوارض بارداری نباشد و دوران بارداری کاملاً طبیعی داشته باشد تا زمان زایمان می تواند به کار خود ادامه دهد.کارهای سنگین احتمال زایمان زودرس، کاهش رشد جنین و فشار خون بارداری را بالا می برد. اگر کار مادر از نظر فیزیکی یا روحی به وی فشار وارد کند و با استرس زیاد همراه باشد احتمال پارگی زودرس کیسه آب بالا می‌رود. مادر باردار اگر در حین کار دچار خستگی شود باید کار خود را کاهش دهد. در فواصل کار مادر باردار باید استراحت داشته باشد و ایستادن بیش از 5 ساعت توصیه نمی‌شود. اگر در سابقه مادر احتمال زایمان زودرس وجود داشته باشد باید کار خود را محدود نماید. تماس با مواد سمی و شیمیایی نیز توصیه نمی‌شود.

ورزش

مادران باردار که قبل از باردار شدن ورزشکار بوده اند می توانند به ورزش خود در طی بارداری ادامه دهند ولی در صورت بروز خستگی باید شدت آن را کاهش دهند. در مطالعات انجام شده بر روی خانم‌های ورزشکار مشاهده شده است که وزن جفت و جنین بالاتر بوده است. در صورتی که از نظر فیزیکی مانعی برای مادر باردار وجود نداشته باشد خانم‌های باردار می توانند یک ورزش منظم با شدت متوسط به مدت 30 دقیقه یا بیشتر در روز داشته باشند. ورزش مناسب استرس و اضطراب مادر را کم می‌کند، اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد، طول مدت labor را کاهش می‌دهد و در کنترل قند خون مؤثر است.

خصوصیات و نکات لازم در مورد انجام ورزش در طی بارداری

1) ورزش باید منظم باشد.
2) اگر علایم کاهش اکسیژن مثل خستگی شدید، سرگیجه یا کوتاهی تنفس ایجاد شود باید ورزش قطع گردد.
3) به منظور جلوگیری از افزایش دمای بدن خانم‌های باردار باید در محیط خنک ورزش کنند، مایعات کافی مصرف کنند و لباس مناسب بپوشند.
4) ورزش برای مدت طولانی و در وضعیت خوابیده به پشت خصوصاً در سه ماهه دوم و سوم نباید انجام شود.
5) ورزش باید به شیوه ای باشد که به شکم ضربه وارد نشود و ریسک افتادن وجود نداشته باشد.
6) مصرف کالری در افراد ورزشکار باید بیشتر باشد.

در این موارد ورزش نباید انجام شود:

1. کاهش رشد جنین.
2. خونریزی مداوم در طی بارداری.
3. نارسایی دهانه رحم یا انجام عمل دوختن دهانه رحم (سرکلاژ).
4. احتمال زایمان زودرس.
5. پارگی پرده‌ها.
6. افزایش فشار خون یا مسمومیت بارداری.
7. جفت سر راهی.
8. چند قلویی.
9. بیماری‌های مزمن مادر مثل بیماری‌های قلبی- ریوی یا کلیوی یا دیابت شدید.

رانندگی در طی بارداری

انجام رانندگی در طی بارداری مشکلی ایجاد نمی‌کند.
مادر باردار باید کمربند ایمنی را ببندد. یک قسمت کمربند زیر شکم و قسمت دیگر باید بین دو پستان قرار گیرد. Air bag یا کیسه‌های هوا در ماشین خانم‌های باردار نیازی نیست غیر فعال شود.

مسافرت هوایی

در صورت عدم وجود عوارض بارداری، خانم‌های باردار تا سن حاملگی 36 هفته می توانند پرواز نمایند. خانم‌های باردار در حین پرواز باید اندام تحتانی را حرکت دهند و هر 1 ساعت بلند شوند و راه بروند تا خطر لخته شدن خون در اندام تحتانی کاهش یابد. خانم‌های باردار در حین پرواز باید کمربند را ببندند و به میزان کافی مایعات مصرف کنند.

انجام نزدیکی در طی بارداری

مقاربت در طی بارداری مشکلی را ایجاد نمی‌کند. در خانم‌هایی که احتمال سقط یا زایمان زودرس وجود دارد نزدیکی نباید انجام شود. بهتر است در ماه آخر بارداری از هفته 36 به بعد نزدیکی صورت نگیرد. رسیدن به ارگاسم در طی بارداری مشکلی ایجاد نمی‌کند و احتمال زایمان زودرس را افزایش نمی‌دهد. دمیدن هوا به داخل واژن به علت احتمال ایجاد آمبولی هوا نباید صورت گیرد.

مراقبت از دندان‌ها

مطالعات نشان داده است که بیماری‌های دهان و دندان با زایمان زودرس و مسمومیت بارداری ارتباط دارد.
اقدامات دندانپزشکی تحت بی حسی موضعی و حتی گرافی دندان در طی بارداری مانعی ندارد و بهتر است این اقدامات ترجیحاً در سه ماهه دوم بارداری انجام شود ولی انجام آن در سه ماهه اول و دوم بارداری نیز در صورتی که ضرورت ایجاب کند بلامانع است.

واکسیناسیون

واکسن آنفلوآنزا در فصل آنفلوآنزا باید تزریق شود. خانم‌هایی که در معرض خطر هستند و بیماری‌های مزمن قلبی- ریوی- کلیوی و ضعف سیستم ایمنی دارند بهتر است واکسن را قبل از شروع فصل آنفلوانزا تزریق نمایند. تزریق واکسن آنفلوآنزا در طی بارداری احتمال ابتلای شیر خوار را تا 6 ماهگی کاهش می‌دهد و احتمال بیماری‌های تنفسی تب دار را در شیرخوار کم می‌کند. خانم‌هایی که ایمنی نسبت به سرخجه ندارند باید بعد از زایمان واکسن MMR تزریق کنند و تزریق این واکسن در دوران شیردهی اشکال ندارد ولی در طی بارداری تزریق واکسن سرخجه خطرناک می‌باشد. تزریق واکسن هپاتیت، کزاز، منوکوک و پنوموکوک در طی بارداری مانعی ندارد.

مصرف کافئین در بارداری

کافئین در قهوه، چای، شکلات و برخی نوشابه‌ها وجود دارد.
بیش از 3 فنجان قهوه در روز در طی بارداری نباید مصرف شود.
مصرف قهوه در طی بارداری احتمال سقط و کاهش رشد جنین را افزایش می‌دهد.
عوارض قهوه برای مادر: بی خوابی، افزایش اسید معده، رفلاکس (برگشت اسید معده به مری) و تکرر ادرار.

تهوع و استفراغ بارداری

تهوع و استفراغ بارداری معمولاً از هفته چهارم تا هفتم بارداری شروع می‌شود و تا هفته 16- 14 بارداری ادامه می‌یابد.
در 75% بارداری‌ها تهوع و استفراغ مشاهده می‌شود. این علایم گاهی تا هفته 22 بارداری نیز ادامه می‌یابد.
برخی داروها برای کنترل تهوع و استفراغ بارداری مطرح شده است.
خودداری از مصرف غذاهای چرب و قند و مصرف غذا به میزان کم و دفعات بیشتر شدت آن را کم می‌کند.

درد پشت و کمر

این علایم در 70% خانم‌های باردار مشاهده می‌شود و با بالا رفتن سن بارداری تشدید می‌یابد. در خانم‌هایی که قبل از بارداری کمر درد دارند یا چاق هستند احتمال کمر درد بیشتر است.
اگر درد پشت و لگن زیاد باشد می تواند نشانه پوکی استخوان ناشی از بارداری باشد.

توصیه‌های مطرح شده برای کاهش درد پشت و کمر در طی بارداری:

کاهش زمان ایستادن، افزایش استراحت، استفاده از شکم بند یا کمربند دوران بارداری، ورزش کردن، خودداری از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند، گذاشتن بالش پشت کمر در هنگام نشستن و مصرف استامینوفن در صورت نیاز. درد شدید و ناگهانی در ناحیه پشت کمر نیاز به مشورت با ارتوپد دارد. دردهای متناوب در پشت و کمر می تواند علامت شروع زایمان باشد.

واریس

در طی بارداری احتمال ایجاد واریس در اندام تحتانی یا ناحیه تناسلی وجود دارد و علت آن افزایش فشار ورید رانی با پیشرفت بارداری می‌باشد.

درمان: بالا گذاشتن پاها و پوشیدن جوراب واریس.

هموروئید

احتمال بروز هموروئید در طی بارداری بالا می‌باشد و علت آن فشار رحم حامله روی وریدهای اطراف مقعد می‌باشد.
درمان: بی حس کننده موضعی، لگن آب گرم و در صورت ایجاد لخته و درد میتوان تحت بی حسی موضعی ورید ناحیه مقعد را تخلیه نمود.

سوزش سر دل

سوزش سر دل یک مشکل شایع در طی بارداری و معمولاً از هفته 28 بارداری شروع می‌شود. علت آن بزرگ شدن رحم و شل شدن اسفنکتر بین مری و معده است.
درمان: خودداری از مصرف غذاهای تند و اسیدی، کاهش مصرف غذا و مایعات در هر وعده، محدود کردن مصرف غذا قبل از خواب، خوابیدن در وضعیت نیمه نشسته، مصرف شربت‌های آنتی اسید و قرص Ranitidin.

Pica

این علامت در طی بارداری شایع است. اغلب به صورت تمایل به خوردن یخ، برنج خام، خاک و غیره خود را نشان می‌دهد. افرادی که این علایم را دارند باید از نظر کم خونی مورد بررسی قرار گیرند. در این افراد احتمال بروز زایمان زودرس بیشتر است.

افزایش تولید بزاق

خانم‌ها در طی بارداری بزاق زیادی را تولید می کنند. علت آن تحریک بیش از حد غدد بزاقی به دنبال مصرف نشاسته می‌باشد. این علامت اکثراً خودبخود برطرف می‌شود و کاهش مصرف مواد قندی شدت آن را کم می‌کند.

افزایش نیاز به خواب و احساس خستگی

این علایم در طی بارداری مشاهده می‌شود و طبیعی است. علت آن افزایش میزان هورمون پروژسترون است. در خانم‌های باردار طول مدت خوابREM کاهش می‌یابد کیفیت خواب کم می‌شود و طی مدت خواب non REM افزایش می‌یابد. در اواخر سه ماهه دوم و سه ماهه سوم طول مدت خواب شبانه کاهش می‌یابد و اکثر خانم‌های باردار در طی خواب خُرخُر می کنند و در طول روز احساس خستگی می نمایند. در مواردی که اختلال خواب شدید باشد میتوان برخی داروهای خواب آور مثل دیفن هیدرامین یا داروهای مجاز دیگر را مصرف کرد.

افزایش میزان ترشحات واژن

به علت افزایش ترشح موکوس توسط غدد دهانه رحم ناشی از هورمون استروژن میزان ترشحات در خانم‌های باردار افزایش می‌یابد. این ترشحات سفید رنگ و بی بو است و با علائم سوزش و خارش همراه نیست. عفونی شدن ترشحات واژن با زایمان زودرس و پارگی کیسه آب و عفونت رحم ارتباط دارد.

یبوست

احتمال بروز یبوست در طی بارداری شایع است. هورمون پروژسترون سبب اتساع عضلات صاف روده می‌شود و حرکات روده را کم می‌کند و زمان حرکت مواد غذایی از روده را زیاد می‌کند. بهتر است در دوران بارداری غذاهای ملین و حاوی فیبر زیاد مصرف شود. در مواردی که یبوست به تغییر در عادات غذایی جواب ندهد میتوان از داروهای مجاز برای برطرف کردن این علامت استفاده کرد.

ورم اندام تحتانی و قوزک پا

ورم اندام تحتانی و قوزک پا در طی بارداری شایع است و مشکلی ایجاد نمی‌کند. ورم در صورت و اندام فوقانی نیاز به بررسی از نظر احتمال مسمومیت بارداری و دفع پروتئین از ادرار دارد.

سنکوپ

میزان ذخیره سازی وریدی در اندام تحتانی با افزایش سن بارداری زیاد می‌شود. این مسئله سبب ایجاد بروز سرگیجه و سردرد می‌شود خصوصاً بعد از بلند شدن ناگهانی یا ایستادن برای مدت طولانی. سایر علل سنکوپ عبارت است از: مصرف کم مایعات، افت قند خون، انتقال زیاد گردش خون به سمت معده بعد از خوردن غذاهای سنگین. گاهی اوقات سنکوپ به دنبال ورزش ایجاد می‌شود.

سندروم پای بی قرار

در 25% خانم‌های باردار مشاهده می‌شود و در این موارد خانم باردار نیاز دارد که پای خود را حرکت دهد. علامت آن به صورت خواب رفتگی می‌باشد و در هنگام خواب تشدید می‌شود. گاهی اوقات این علامت می تواند نشانه کم خونی و فقر آهن باشد.

گرفتگی عضلانی در ساق پا

این علامت در طی بارداری بسیار شایع است و اغلب در سه ماهه سوم خصوصاً در هنگام شب بروز می‌کند. مصرف کلسیم و منیزیم و مواد غذایی حاوی پتاسیم مثل موز، کیوی در بهبود این علامت کمک کننده است. ماساژ و کشیدن عضله درگیر، کرامپ یا گرفتگی آن را برطرف می‌کند.

درد رباط گرد رحم

این علامت در سه ماهه دوم بارداری ظاهر می‌شود و به صورت درد تیز، یک طرفه یا دو طرفه در کشاله ران است. این درد با حرکت ناگهانی یا تغییر در وضعیت ایجاد می‌شود.

سردرد

سردرد در سه ماهه اول بسیار شایع است.کسانی که میگرن دارند دفعات میگرن و شدت آن ممکن است کاهش یا افزایش یابد. سردرد شدید در سه ماهه دوم و سوم باید جدی گرفته شود و نیاز به بررسی دقیق دارد.

تغییرات روحی

بارداری وضعیتی است که به مادر استرس وارد می‌کند. تغییر در سطح هورمون‌های جنسی، تغییر در ارتباط با همسر، خانواده، دوستان و تغییر در تصور از بدن می تواند استرس ایجاد کند. خانم‌هایی که تحت استرس هستند یا سابقه افسردگی دارند ممکن است علایم افسردگی را در طی بارداری نشان دهند و نیاز به مشاوره و درمان دارند. استرس و اضطراب بیش از حد در طی بارداری می تواند با عوارض نامطلوب بارداری همراه باشد.

تکرر ادرار

این علامت در طی بارداری بسیار شایع است. تکرر ادرار در سه ماهه اول بارداری به علت بزرگ شدن رحم و فشار روی مثانه است و در سه ماهه سوم به علت پایین آمدن سر جنین در لگن است. اگر تکرر ادرار با سوزش ادرار، وجود خون در ادرار و ضرورت دفع همراه باشد باید آزمایش ادرار از نظر عفونت داده شود.

تغییرات پوست

در طی بارداری در برخی مناطق رنگ پوست تیره می‌باشد. در برخی خانم‌ها لکه تیره رنگ در ناحیه صورت ایجاد می‌شود. اکثریت این تغییرات در پوست در طی 6 ماه بعد از زایمان برطرف می‌شود.
در اغلب خانم‌های باردار ترک در نواحی مختلف پوست بدن خصوصاً در ناحیه شکم، پهلوها، ران‌ها و پستان‌ها ایجاد می‌شود که ناشی از چاق شدن و اتساع پوست که اغلب نمی‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. تغییر در رنگ یا اندازه خال‌های بدن در طی بارداری باید مورد بررسی قرار گیرد. رشد مو در طی بارداری افزایش می‌یابد.

اهم خدماتی که در این کلینیک ارائه می گردد عبارتند از:

– مشاوره‌های قبل از بارداری، ویزیت‌های ماهانه دوران بارداری و آمادگی جهت زایمان

– آمنیوسنتز (روشی برای تشخیص سلامت جنین)

– CVS (تشخیص پیش از تولد بیماری‌هایی مانند تالاسمی، بیماری‌های مولکولی ارثی و …)

– IUT (تزریق خون به جنین)

– آزمایش غربالگری جهت بررسی ناهنجاری‌های جنین در سه ماهه اول حاملگی

– آزمایش غربالگری جهت بررسی ناهنجاری‌های جنینی در سه ماهه دوم حاملگی

– NST (بررسی وضعیت اکسیژن رسانی به جنین)

– غربالگری عفونت‌های دهان و دندان

– غربالگری عفونت‌های واژن و دهانه رحم

– برگزاری کلاس های توجیهی دوران حاملگی

هدف از مراقبت دوران بارداری، تولد نوزادی سالم و مادری سالم‌تر می‌باشد. بدین منظور، در این کلینیک معاینات با برنامۀ مشخص، آزمایشات لازم و سونوگرافی به منظور بررسی سلامت جنین و مادر انجام می‌شود. به ‌طور کلی در امر مراقبت از مادر، در دوران بارداری، وظیفۀ ما نظارت بر جریان طبیعی حاملگی است، نه دخالت در آن .

به عبارت دیگر بارداری و طی دوران حاملگی و در نهایت زایمان امری است طبیعی و زمانی دخالت در آن لازم است که این روند از مسیر طبیعی خارج گردد یا عوارضی بوجود آید که در این شرایط بسته به نوع عارضه، اقدام درمانی مناسب صورت می‌گیرد.

در این کلینیک ویزیت توسط متخصصین زنان و زایمان صورت می‌گیرد. روش برخورد، معاینه، تجویز دارو و دستورات لازم به صورت پروتکل‌های واحد انجام می‌شود تا از اعمال سلیقه‌های شخصی جلوگیری گردد.

در این کلینیک در صورت نیاز مشاوره با متخصص ژنتیک از نظر غربالگری اختلالات جنینی، مشاوره با مسئول آکواژیمناستیک برای برنامه ریزی به منظور استفاده از استخر، ژیمناستیک و یوگا و شرکت در کلاس‌های آموزش زن و شوهر نیز صورت می پذیرد.

آگاهی‌های لازم به خانم باردار نیز توسط گروه مامایی داده می‌شود تا در هر موقع از شبانه روز به محض مشاهده یکی از علایم هشدار دهندۀ زیر به پزشک یا مراکز بهدا شتی – درمانی مراجعه نماید:

• هرگونه خونریزی از مهبل
• تورم صورت یا انگشتان
• سردرد شدید یا مداوم
• تاری دید
• درد شکم
• استفراغ مداوم
• تب یا لرز
• دفع ادرار دردناک
• خروج مایع از واژن
• تغییرات قابل ملاحظه در تعداد یا شدت حرکات جنین

به زوج‌های عزیز توصیه می‌شود قبل از بارداری مشاوره شوند تا توصیه‌های لازم را دریافت نمایند

ملاحظات مامایی و زایمان

در این قسمت برخی از ملاحظات مامایی و زایمان تشریح می گردد.

زمان مناسب برای بچه دار شدن

امروزه بسیاری از متخصصین مراقبت‌های بارداری، خطرات دوران بارداری را با وضعیت سلامت مادر قضاوت می‌کنند، نه با سن بارداری! سابقه پزشکی قبلی، شاخص‌ترین نشانۀ سلامتی یک خانم در دوران بارداری است. برای مثال احتمال آن که یک خانم 39 سالۀ سالم دچار مشکلات ناشی از بارداری شود، کمتر از خانمی بیست ساله است که از یک بیماری مزمن مانند دیابت رنج می‌برد. سلامتی و تناسب یک خانم بیشتر از سن او بر بارداری تأثیرگذار است.

اغلب خانم‌هایی که در سن 30 تا 40 سالگی باردار می‌شوند از سلامت خوبی برخوردار هستند. خانمی که وضعیت جسمانی مناسبی دارد و به ‌طور منظم ورزش می‌کند، می‌تواند راحت‌تر از خانمی که بسیار جوان (سنین حدود 20 سال) است، بارداری را پشت سر بگذارد. البته خانم‌هایی که بیش از 40 سال دارند و اولین بارداری خود را تجربه می‌کنند، نسبت به خانم‌هایی با همین سن که قبلاً زایمان کرده‌اند بیشتر دچار مشکل می‌شوند؛ ولی اکثر خانم های سالم، زایمان بدون خطری در پیش خواهند داشت.

بزرگترین مساله‌ای که ممکن است برای خانم‌های بالای 35 سال پیش بیاید، احتمال حامله نشدن آنهاست. بیشترین شانس باروری در سنین 20 تا 24 سال است. در سنین 35 تا 39 سالگی این احتمال به حدود یک چهارم تقلیل می‌یابد و در 40 تا 45 سالگی، باروری فرد 95 درصد کمتر از دهه سوم زندگی‌اش خواهد بود.

برنامۀ مراجعات زنان باردار جهت ویزیت‌های دوره ای

برنامه مراجعات خانم های باردار در دوران بارداری به شرح ذیل می باشد:

اولین ویزیت دوران بارداری: 6-8 هفته بعد از اولین روز آخرین قاعدگی
تا 28 هفتگی: ماهی یکبار
از 28-36 هفتگی: هر دو هفته یکبار
از 36 هفتگی تا هنگام زایمان: هفته‌ای یکبار
در زنانی که حاملگی پر خطر دارند فاصلۀ ویزیت‌ها کمتر است.

سونوگرافی روتین در دوران بارداری

انجام سونوگرافی در سه ماهه اول، دوم و سوم بارداری به شرح ذیل می باشد:

در سه ماهۀ اول، سالم بودن جنین و چند قلویی و نارسایی دهانۀ رحم کنترل می‌شود.
در سه ماهۀ دوم، اشکالات ژنتیکی و آنومالی جنین مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در سه ماهۀ سوم، رشد و قرار جنین، تکامل جفت، قرار جفت، مقدار مایع آمنیوتیک، حرکات، تون عضلات و تنفس جنین مورد بررسی قرار می گیرد.
مشکلات دوران بارداری در سنین بالا
برخی مشکلات دوران بارداری وابسته به سن هستند و خطر بروز آن‌ها با افزایش سن بیشتر می‌شود، مانند: فشار خون بالا، دیابت و جفت سرراهی (زمانی که جفت در قسمت پایین رحم جایگزین شده و قسمتی یا تمام کانال سرویکس رحم را پوشانده است).

بروز هر یک از آن ها در طی بارداری دردسرساز است؛ ولی با مراقبت‌های مناسب پزشکی، معمولاً می‌توان با آن ها به خوبی کنار آمد. ممکن است ندانید دچار این مشکلات هستید، مگر آن که به‌ طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید. هر یک از این اختلالات می‌توانند باعث ایجاد مشکل جدی در دوران بارداری شوند و باید به خوبی تحت کنترل درآیند.

به دلیل اینکه اختلالات کروموزومی یکی از شایع‌ترین علل سقط است، احتمال وقوع سقط نیز با افزایش سن بیشتر می‌شود.

احتمال دو قلوزایی نیز در زنان میانسال بیشتر است.

به‌ علاوه بسیاری از مطالعات نشان داده است که نیاز به زایمان با روش جراحی سزارین در خانم‌های باردار بالای 35 سال بیشتر است (شاید علت آن بیشتر طول کشیدن دردهای زایمانی و زایمان یا کاهش یافتن انعطاف مفاصل لگنی یا به دلیل آن که زنان میانسال اغلب کودکان بزرگ جثه‌ای دارند). پس از زایمان نیز ممکن است رحم به سرعت رحم یک زن جوان منقبض نشده و خونریزی پس از زایمان بیشتر و طولانی‌تر باشد.

مشکلات شایع بارداری

از مشکلات شایع دوران بارداری می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

تهوع و استفراغ

تهوع و استفراغ در سه ماهۀ اول حاملگی تقریباً در نیمی از زنان حامله اتفاق می‌افتد، چون احتمال دارد استفاده از مکمل‌ها و ویتامین‌ها باعث تشدید تهوع شود، لذا باید مصرف آن ها تا بهبود علایم فوق قطع شود. اجتناب از مصرف غذاهای چرب و ادویه‌دار، مصرف غذا در حجم کم و وعده‌های متعدد، نوشیدن چای زنجبیلی، استنشاق بخور عرق نعناع و افزایش زمان استراحت از جمله روش‌هایی است که برای کاهش شدت تهوع و استفراغ توصیه می‌شود.

سوزش سردل

افزایش حجم رحم که باعث جابجایی معده به طرف بالای اسفنکتر مری و معده می‌شود و تغییرات فاکتورهای هورمونی مانند پروژسترون که باعث شل شدن نسبی اسفنکتر مری می‌گردد، سوزش سر دل ایجاد می‌کند. درمان این مورد حذف غذاهای اسیدی و محرک، کاهش مقدار غذا و مایعات در هر وعده غذایی‌، کاهش مصرف غذا و مایعات قبل از خواب، خواب در وضعیت نیمه نشسته و استفاده از آنتی‌اسیدها است.

کرامپ یا گرفتگی پا

تقریباً نیمی از زنان حامله از گرفتگی (اسپاسم) دردناک راجعه در ماهیچه‌های اندام تحتانی خصوصاً در ساق پا رنج می‌برند. این امر معمولاً شب‌ها و در سه ماهه سوم بیشتر اتفاق می‌افتد. ماساژ دادن و قرار دادن ماهیچۀ درگیر در حالت کشش و استفاده از کلسیم و منیزیم در بهبود بخشیدن به حالت فوق می‌تواند مثمر ثمر باشد.

کمردرد

اغلب خانم‌های باردار با پیشرفت حاملگی کمردرد را تجربه می‌کنند که معمولاً با کاهش زمان ایستادن، افزایش مدت استراحت و استفاده از شکم‌بند بهبود می‌یابد. استفاده از کفش‌های مناسب و اجتناب از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند برای کاهش این مشکل مفید است.

سردرد

در طول سه ماهۀ اول معمولاً بروز سردرد شایع می‌باشد و ممکن است به طور مداوم اتفاق بیفتد؛ اما سردردهای سه ماهۀ دوم و سوم را نباید از علایم حاملگی به ‌شمار آورد و لازم است به آن‌ها توجه شود.

تکرر ادرار

غالب زنان باردار در طی سه ماهۀ اول بارداری به دلیل افزایش حجم رحم و فشار بر روی مثانه، تکرر ادرار را تجربه می‌کنند. اگر تکرر ادرار با سوزش، وجود خون و درد هنگام دفع ادرار همراه باشد، بیمار باید از نظر عفونت‌های ادراری بررسی شود.

لکوره

افزایش ترشحات واژن در دورۀ حاملگی طبیعی است. اگر افزایش ترشحات، با خارش یا سوزش و بوی بد همراه باشد، بر اساس نوع علایم و شکایت مادر، درمان مناسب باید صورت گیرد.

واریس

واریس که معمولاً زمینۀ مادرزادی دارد، با ایستادن طولانی مدت، حاملگی و بالارفتن سن تشدید می شود. معمولاً واریس ها با پیشرفت حاملگی، افزایش فشار خون و طولانی شدن زمان ایستادن مشخص‌تر می شود. واریس اندام تحتانی با استراحت، بالابردن پاها و استفاده از جوراب مخصوص واریس بهبود می‌یابد.

چه خطراتی جنین را تهدید می‌کند و چه باید کرد؟

یکی از مشکلاتی که با افزایش سن می تواند رخ ‌دهد، افزایش احتمال اختلالات کروموزومی و ژنتیکی است. برای مثال خطر سندرم داون از 1 نوزاد در 385 نوزاد متولد شده از مادر 30 ساله، به 1 نوزاد از 109 نوزاد در مادر 40 ساله می‌رسد. مشاورۀ ژنتیک اقدامی عاقلانه است، اما اگر بالای 40 سال دارید انجام مشاوره ژنتیک قویا ً توصیه می‌شود. در مشاورۀ ژنتیک، پدر، مادر و پزشکانی که زمینۀ تخصصی آن ها بررسی مشکلات ژنتیکی است، حضور می‌یابند. در مشاورۀ ژنتیک اطلاعات موجود درباره ژنتیک انسانی در مورد زوج به‌خصوص به‌کار گرفته می‌شوند. این اطلاعات تفسیر می‌شوند تا زوج بر اساس آن در مورد بچه‌دار شدن تصمیم‌گیری کنند. در پاره‌ای از موارد ممکن است تست های مخصوص مانند آمنیوسنتز یا نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS)، در دوران بارداری و به منظور ارزیابی سلامت جنین انجام گیرد.

تعیین سن حاملگی

سن حاملگی را از اولین روز آخرین قاعدگی محاسبه می‌نمایند. طول مدت حاملگی 40 هفته می‌باشد. با سونوگرافی شکمی، ساک حاملگی در هفته پنجم یعنی یک هفته پس از تأخیر پریود قابل مشاهده است. ضربان قلب جنین با سونوگرافی شکمی در 7 هفتگی و با سونوگرافی واژینال در 6 هفتگی قابل رویت است. صدای قلب را نیز با سونی کید در 14 هفتگی می‌توان شنید.

بایدها و نبایدها در دوران بارداری

مسافرت

مسافرت باعث آرامش می‌شود. هنگامی که نیاز به نشستن طولانی در زمان مسافرت باشد، مادر باید سعی کند پاها را به صورت کشیده نگاه داشته و هر 2 ساعت یکبار به مدت 10 دقیقه قدم بزند. مسافرت با هواپیما هیچ خطر اضافی برای خانم‌های باردار در حالت عادی به همراه ندارد؛ با این حال، بهتر است در این مورد با پزشک مشورت شود (خانم های باردار در صورتیکه مشکل پزشکی نداشته باشند تا هفته 36 بارداری می توانند پرواز نمایند).

اشتغال به کار

اغلب مادران باردار قادر به ادامۀ فعالیت‌های شغلی خود در طی حاملگی می‌باشند ولی در کل باید از فعالیت‌هایی که باعث خطر سقط و افزایش احتمال آن می‌شوند پرهیز نمایند.

روابط جنسی

داشتن روابط جنسی، در دوران بارداری مجاز می‌باشد؛ مگر در مواردی که فرد سابقۀ سقط، احتمال سقط یا زایمان زودرس داشته باشد.

واکسیناسیون

چهار واکسن که از ویروس‌های زنده در آن‌ها استفاده می‌شود در حاملگی منع مصرف دارند. این واکسن‌ها عبارتند از: اوریون، سرخجه، سرخک و تب زرد.
تزریق واکسن کزاز، هپاتیت، مننگوکوک و آنفلوانزا در طی بارداری مانعی ندارد.

استحمام

در مورد دوش گرفتن در طول حاملگی یا دوره نفاس هیچ مشکلی وجود ندارد. در ماه‌های پایانی بارداری به خاطر فرم خاص بدن، در هنگام استحمام مادران باید مواظب حفظ تعادل خود باشند.

سیگار کشیدن و مصرف الکل

مادرانی که در طول حاملگی سیگار می‌کشند یا الکل مصرف می‌نمایند در مقایسه با سایرین، نوزادان کوچک‌تری به دنیا می‌آورند؛ همچنین احتمال مرگ و میر هم در این مادران بیشتر است.

ورزش

به ‌طورکلی لازم نیست خانم باردار تمرینات خود را محدود نماید، به شرطی که خود را خسته نکرده و خودش یا جنین را در معرض آسیب قرار ندهد. زنانی که قبل از حاملگی به طور مرتب ورزش می‌کردند باید به ادامۀ آن تشویق شوند، ولی برای شروع تمرینات یا ورزش جدید باید محتاط بود.

از طرفی تمرینات ورزشی در دوران بارداری باعث تقویت عضلات می‌شود و همچنین کمک می‌کند تا بین بالا رفتن وزن طبیعی بدن و تعادل خانم باردار هماهنگی حاصل آید؛ به‌علاوه در گردش خون دست ها و پاها مؤثر بوده و برگشت بدن به حالت اولیه بعد از زایمان را تسریع می‌نماید.

با توجه به اینکه متداول‌ترینِ پرسش‌ها در بین خانم‌ها چگونگی انجام تمرینات ورزشی در دوران بارداری و پس از زایمان می‌باشد، بیمارستان صارم برای اولین بار در کشور، بخش آکواژیمناستیک را بنا نهاده تا دوران بارداری را به یک دوران کاملاً طبیعی و بدون دردهای کاذب زایمانی، حتی‌الامکان طبیعی و با خاطرات شیرین مبدل سازد.

اهمیت تغذیه مادر در دوران بارداری

آنچه که خانم باردار می‌خورد به سلامت جنینی که در رحم دارد کمک خواهد کرد. در حقیقت در تمام دوران بارداری، مادر و جنین در همه چیز با هم شریک هستند. با هم نفس می‌کشند، با هم غذا می‌خورند و با هم می نوشند.

پس بایستی سعی شود از این فرصت برای ایجاد یک عادت غذایی خوب استفاده کرد تا ضمن اجتناب از خستگی و فرسودگی مادر، رشد و تکامل مطلوب فرزند نیز تامین شود.

همیشه 3 نکته در تغذیه بایستی به خاطر سپرده شود:

• تعادل
• تنوع
• اندازه یا مقدار

سعی شود هر روز از همۀ گروه های غذایی استفاده گردد، زیرا استفاده از یک گروه، همۀ مواد مغذی مورد نیاز مادر را تامین نمی‌کند؛ بنابراین در برنامه روزانه هر چهار گروه غذایی گنجانده شود.

درست است که در دوران بارداری باید بیشتر غذا مصرف شود ولی این بدان معنا نیست که به اندازۀ دو نفر خورده شود؛ بلکه در حدی غذا میل گردد که احساس گرسنگی بر طرف شود.

بنابراین علاوه بر سه وعدۀ غذایی اصلی، در فواصل آن یعنی ساعت 10 صبح و 5 عصر، بر حسب اشتها می توان از برخی از مواد غذایی به عنوان میان وعده استفاده نمود.

گروه های غذایی عبارتند از:

گروه غلات

در صورت امکان غلات سبوس‌دار انتخاب شود؛ چون سرشار از نشاسته و فیبر هستند. برخی فرآورده‌های غلات مثل نان سفید، ماکارونی و بعضی از غلات که برای صبحانه مصرف می‌شوند گرچه در جریان تهیه، مقداری از املاح و ویتامین‌های خود را از دست می‌دهند، ولی باز هم به عنوان یک منبع خوب نشاسته و فیبر محسوب می‌گردند. از طرف دیگر غلات یک منبع خوب تولید انرژی هستند که به سرعت در بدن به مصرف می‌رسند. مهم است که هر روز از گروه غلات در برنامه غذایی استفاده و تنوع هم رعایت شود.

گروه سبزی و میوه‌ها

این گروه را به هر شکلی که می‌توان مصرف نمود. مثلاً خام، پخته، کنسرو شده، تازه و یا فریز شده. مسلماً مصرف سبزی و میوۀ تازه خیلی بهتر است. از انواع سبزی‌های زرد، سبز، قرمز و ارغوانی می‌توان استفاده کرد. مهم این است که سعی شود هر روز از سبزی و میوه‌جات مصرف گردد.

گروه شیر و فرآورده‌های آن

مصرف شیر و فرآورده‌های آن باعث می‌شود هم ذخیرۀ کلسیم بدن مادر محفوظ بماند و هم استخوان‌بندی جنین از رشد مناسبی برخوردار شود. شیر یک منبع خوب کلسیم است و اگر به آن ویتامین دی هم اضافه شده باشد (در بعضی کشورها به شیرها ویتامین دی اضافه می‌کنند)، منبع خوب ویتامین دی خواهد بود. ماست و پنیر نیز مشابه شیر ارزش غذایی دارند. شیر و فرآورده های آن حاوی مواد معدنی مثل کلسیم، فسفر و بعضی از انواع ویتامین‌های گروه آ و ب می‌باشد که برای ساخت و شکل‌گیری استخوان‌های جنین لازمند.

گروه گوشت و جانشین‌های آن

گوشت و جانشین‌های گوشت، تامین کنندۀ پروتئین و آهن هستند که در تکامل خون و بافت های جنین نقش اساسی را به عهده دارند.

این گروه شامل موارد زیر است:

گوشت قرمز: گوسفند، گوساله، گاو
گوشت پرندگان: مرغ، بوقلمون و …
ماهی: قزل آلا، سالمون و …
حبوبات: عدس، لپه، لوبیا قرمز و …
مغز بادام، گردو و پسته و …
تخم مرغ: تخم مرغ منبع بسیار خوب پروتئین و با کیفیت عالی است که از نظر اقتصادی هم با صرفه‌تر است. در صورتی که فرد از سلامت کامل برخوردار باشد، با خیال راحت می‌تواند روزی یک تخم مرغ مصرف کند.
در دوران بارداری، چون افزایش نیاز مادر به آهن، به تنهایی از طریق منابع غذایی تأمین نمی‌شود، مصرف روزانه یک قرص آهن (سولفات فرو) از پایان ماه چهارم بارداری توصیه می‌شود.

همچنین توصیه می‌شود از ابتدای حاملگی بطور منظم، روزانه اسید فولیک نیز مصرف گردد.

حاملگی خارج از رحم

گاهی حاملگی به جای آن که در داخل رحم (محل فیزیولوژیکی حاملگی)، کاشته شود، در داخل لوله‌های رحمی یا داخل شکم و تخمدان ها جایگزین می‌گردد که این عارضه بسیار خطرناک است و تشخیص به موقع، بسیار مهم می‌باشد. برای درمان آن از لاپاراسکوپی استفاده می‌شود (جراحی بسته) و محصول حاملگی از محل نابجا خارج و بیمار همان روز یا حداکثر روز بعد می‌تواند مرخص گردد.